1. Adwokat wykonujący zawód obowiązany jest posiadać adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 569), wpisany do bazy adresów elektronicznych, o której mowa w art. 25 tej ustawy. 2. Kodeks cywilny – obowiązująca w Polsce ustawa, która została uchwalona 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1965 r., z wyjątkiem art. 160–167, 178, 213–219 i 1058–1088, które weszły w życie z dniem ogłoszenia, czyli 18 maja 1964 r. Opublikowany został w Dzienniku Ustaw nr 16, poz. 93 z 1964 [1]. Art. 7. Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego. Art. 1) w art. 13 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1) przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, o ochronie środowiska, o lasach i o drogach publicznych,”; 2) w art. 54 pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4) ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568),”. rodzin (Dz. U. z 2022 r. poz. 1626 i 2476), tworzy się z odpisu w wysokości 0,5% środków zaplanowanych w ustawie bud-żetowej na rok 2019 z dnia 16 stycznia 2019 r. na emerytury i renty. Art. 7. 1. W roku 2023 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego Trybunału Konstytucyjnego, o któ- 1) w art. 2 w pkt 17 w lit. b tiret drugie otrzymuje brzmienie: „– wprowadzonych na rynek krajowy z rezerw strategicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 października 2010 r. o rezerwach strategicznych (Dz. U. Nr 229, poz. 1496) oraz z zapasów, o których mowa w art. 3 ust. 1, a także zapasów handlowych,”; Czechy. Multimedia w Wikimedia Commons. Droga krajowa nr 5 – droga krajowa klasy S, klasy GP oraz klasy G [3] łącząca (wraz z odcinkiem drogi krajowej nr 91 między Grudziądzem a Gdańskiem) jedne z największych aglomeracji miejskich w Polsce, tj. Trójmiasto, aglomeracje: bydgoską, poznańską, wrocławską oraz wałbrzyską. Zezwala się na dokonywanie w kraju, między rezydentami, rozliczeń w euro, w zakresie: 1) środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249 Realizację zadań związanych z podwyższaniem gotowości obronnej państwa koordynują ministrowie i wojewodowie zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie ogólnych zasad wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony (Dz. U. Nr 16, poz. 152). ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.3)), a także osobę zobowiązaną do świadczeń alimentacyjnych, o której mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, Nr 6, poz. 33, Nr 97, poz. 800 i Nr 98, poz. 817); RaRlahK. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW1) z dnia 20 kwietnia 2009 r. w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych Na podstawie art. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (Dz. U. Nr 141, poz. 1178, z późn. zarządza się, co następuje: ______1) Minister Finansów kieruje działem administracji rządowej - finanse publiczne, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Finansów (Dz. U. Nr 216, poz. 1592). 2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 228, poz. 2260, z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i Nr 173, poz. 1808, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 61, poz. 410, z 2008 r. Nr 228, poz. 1506 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97 i Nr 69, poz. 589. 3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122, z 1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz. 99, z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114, poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz. 91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 141, poz. 1176, z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151, z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r. Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316 i Nr 172, poz. 1438, z 2006 r. Nr 133, poz. 935 i Nr 164, poz. 1166, z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287, z 2008 r. Nr 116, poz. 731, Nr 163, poz. 1012, Nr 220, poz. 1425 i 1431 i Nr 228, poz. 1506 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 341. Rozważając kwestię politycznej stabilizacji w regionach (rozumianej w kontekście trwałości, ciągłości i niezmienności władzy – regionalnych elit politycznych), należy wziąć pod uwagę cztery podstawowe elementy: – stabilizację partyjną – preferencje polityczne wyborców przekładające się na wyniki w kolejnych elekcjach, ze szczególnym uwzględnieniem wyborów do sejmików; – stabilizację we władzach wykonawczych – wyniki wyborów prezydentów miast wojewódzkich; – stabilizację personalną wśród członków sejmików województw – odsetek radnych ponownie wybranych w stosunku do poprzednich wyborów; – obecność oraz liczbę radnych sprawujących mandat przez kilka kadencji. Stabilizacja partyjna Stabilizacja władz wykonawczych Radni „kilku kadencji” Stabilizacja personalna w sejmikach Polityczna stabilizacja w regionie Rysunek 5. Polityczna stabilizacja w regionie Źródło: opracowanie własne. Dyskusje i dociekania dotyczące zróżnicowania regionalnego Polski oraz preferencji politycznych Polaków w poszczególnych województwach toczą się bezustannie. Ich nasilenie zauważalne jest podczas trwania kampanii wyborczych oraz po ogłoszeniu rezultatów głosowań489. Zjawisko to jest uzasadnione, ponieważ liczne badania pokazują, że Polska jest krajem silnie zróżnicowanym regionalnie, a nierówności są w dużej mierze uwarunkowane historycznie. Wyniki wyborów zarówno samorządowych, parlamentarnych, jak i prezydenckich, a zatem i prefe-rencje polityczne wspólnot, są od wielu lat bardzo podobne, niejednokrotnie wręcz niezmienne. Generalnie w województwach zachodnich ludność głosuje bardziej liberalnie, lewicowo. W regionach położonych na wschodzie i południu kraju wyborcy oddają najczęściej głosy na kandydatów oraz ugrupowania prawicowe, konserwatywne. Pod względem stabilizacji partyjnej najbardziej ugruntowane są sceny województw: podkarpackiego, dolnośląskiego, lubuskiego, lubelskiego, zachodniopomorskiego i wielkopolskiego. Tabela 12. Mandaty zwycięskich ugrupowań w wyborach do sejmików województw Wyniki wyborów samorządowych – mandaty zwycięskich ugrupowań Województwo 1998 2002 2006 2010 dolnośląskie SLD – 25 SLD-UP – 12 PO – 16 PO – 15 kujawsko-pomorskie SLD – 26 SLD-UP – 13 PO – 11 PO – 16 lubelskie AWS – 20 Samoobrona – 8 / SLD – 9 PiS – 11 PiS – 11 lubuskie SLD – 22 SLD-UP – 17 PO – 10 PO – 11 łódzkie SLD – 24 SLD-UP – 12 PiS – 12 PO – 13 małopolskie AWS – 38 PO-PiS – 10 PiS – 16 PO – 17 mazowieckie AWS – 32 SLD-UP – 14 PO – 17 PO – 17 opolskie SLD – 14 SLD-UP – 11 PO – 8 PO – 12 podkarpackie AWS – 31 LPR – 9 PiS – 15 PiS – 15 podlaskie AWS – 25 SLD-UP – 9 PiS – 11 PiS = PO – 11 pomorskie AWS – 27 PO-PiS – 14 PO – 18 PO – 19 śląskie AWS = SLD – 31 SLD-UP – 20 PO – 26 PO – 22 świętokrzyskie SLD – 21 SLD-UP – 10 PSL – 8 PSL – 13 warmińsko-mazurskie SLD – 17 SLD-UP – 13 PO – 10 PO – 14 wielkopolskie SLD – 29 SLD-UP – 13 PO – 15 PO – 17 zachodniopomorskie SLD – 22 SLD-UP – 13 PO – 12 PO – 16 Źródło: opracowanie własne na podstawie PKW. Analiza wyników wyborów prezydentów miast wojewódzkich pokazuje, że najbardziej stabilne są województwa wielkopolskie, pomorskie oraz śląskie, 489 Zob. „Wybory w 2010 roku ożywiły dyskusję na temat Polski A i B – podziału mapy na żółty kraj Komorowskiego i niebieski Kaczyńskiego. Uruchomiły też licytację, która część jest bardziej wartościowa”. M. Janicki, W. Władyka, A. Dąbrowska, Polska wyborami podzielona. Dlaczego? Na żółto i na niebiesko, „Polityka”, (dostęp: w których władze wykonawcze nie zmieniły się już od czterech kadencji. W wo-jewództwach tych odnotowano również najniższy odsetek przeprowadzonych referendów lokalnych w sprawie odwołania organów władzy. Są to raczej bo-gatsze regiony, o bardziej zrównoważonym rozwoju, co poniekąd potwierdzają także wyniki „Krajowego Raportu o Rozwoju Społecznym. Polska 2012. Rozwój Regionalny i Lokalny” oraz „Raportu atrakcyjności inwestycyjnej województw Polski – 2012”, z których wynika, że wśród najlepiej rozwiniętych regionów pod względem gospodarczym oraz społecznym znajdują się właśnie trzy wyżej wy-mienione województwa. Więcej informacji na temat owych raportów znajduje się w podrozdziale Polskie regiony – historia i współczesność. Tabela 13. Stabilizacja polityczna wśród prezydentów miast wojewódzkich Województwo Stolica województwa Liczba prezydentów – od 1990 r. Prezydenci kadencja 2010–2014 Kadencja dolnośląskie Wrocław 3 Rafał Dutkiewicz 3 kujawsko-pomorskie Bydgoszcz 7 Rafał Burski 1 lubelskie Lublin 6 Krzysztof Żuk 1 lubuskie Zielona Góra 5 Janusz Kubicki 2 łódzkie Łódź 9 Hanna Zdanowska 1 małopolskie Kraków 6 Jacek Majchrowski 3 mazowieckie Warszawa 7 Hanna Gronkiewicz-Waltz 2 opolskie Opole 3 Ryszard Zembaczyński 3 podkarpackie Rzeszów 4 Tadeusz Ferenc 3 podlaskie Białystok 5 Tadeusz Truskolaski 2 pomorskie Gdańsk 3 Paweł Adamowicz 4 śląskie Katowice 3 Piotr Uszok 4 świętokrzyskie Kielce 7 Wojciech Lubawski 3 warmińsko-mazurskie Olsztyn 7 Piotr Grzymowicz 2 wielkopolskie Poznań 2 Ryszard Grobelny 4 zachodniopomorskie Szczecin 8 Piotr Krzystek 2 Źródło: opracowanie własne. Analiza list radnych sejmików województw pokazuje, że w tym przypadku również można już mówić o pewnej zarysowującej się stabilizacji w niektórych regionach. Biorąc pod uwagę dwie ostatnie kadencje, bezspornie najbardziej stabilne pod tym względem jest województwo lubuskie, gdzie w ostatnim głoso-waniu (2010 rok) wybrano 57% radnych, którzy sprawowali mandat w kadencji 2006–2010. Podobnie sytuacja wygląda w województwie dolnośląskim, gdzie odpowiednio było to 50%. Podejmując próbę oszacowania stabilizacji politycznej wśród radnych od roku 1998, można zauważyć, że sytuacja wygląda nieco inaczej. Nadal liderem pozostaje województwo lubuskie, jednak w granicach 30% stabilizacji oscylują także województwa: podlaskie, pomorskie, opolskie i małopolskie. Najmniej „stabilne personalnie” są natomiast regionalne elity polityczne na Górnym Śląsku oraz w województwie zachodniopomorskim. Oceniając kwestie trwałości oraz statyczności politycznej w regionach, nale-ży również brać pod uwagę obecność oraz liczbę radnych sprawujących mandat przez kilka kadencji. Osoby takie niewątpliwie zasługują na zaklasyfi kowanie ich do regionalnych elit politycznych. Ich działalność na rzecz regionów i zamiesz-kujących je społeczności spowodowała, że pozyskali oni zaufanie społeczne490. Samorządowców trwale działających na szczeblu regionalnym nie jest wielu. Bezspornie pod tym względem najlepiej wypada Małopolska, gdzie trzech rad-nych sprawuje swoje mandaty już przez trzy kadencje, a czterech nieprzerwanie od 1998 roku. „Stałych działaczy” nie mają natomiast mieszkańcy Podkarpacia. 490 Zob. A. Szczudlińska-Kanoś, Reprezentacja czy partycypacja? Rola współczesnego lidera społecznego [w:] Piasecki (red.), Lider społeczny w XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków 2013, s. 99–110. Tabela 14. Stabilizacja polityczna wśród radnych sejmików województw – lata 1998–2014 Województwo Liczba kujawsko-pomorskie 50 10 30 33 6 18 10 33 lubelskie 50 7 21 33 3 9 14 43 podlaskie 45 11 37 30 (I)6/(II)4 20/13 13 43 pomorskie 50 11 33 33 5 15 15 45 śląskie 75 13 27 48 6 12,5 6 12,5 świętokrzyskie 45 13 43 30 5 17 6 20 warmińsko-mazurskie 45 bd bd 30 10 30 8 27 wielkopolskie 60 bd bd 39 8 20 14 36 zachodniopomorskie 45 8 27 30 3 10 6 20 bd – oznacza brak danych Źródło: opracowanie własne. W związku z tym, że stabilizacja regionalnych scen politycznych jest zjawi-skiem wielowymiarowym, jednoznaczna, konkretna i niepodważalna jej ocena nie jest możliwa. Ogólna analiza, która może być jedynie inspiracją do dalszych, bardziej szczegółowych dociekań, pokazuje jednak, że w chwili obecnej najbardziej ugruntowane pod względem trwałości „politycznej władzy w regionie” są sceny województw: lubuskiego, dolnośląskiego, pomorskiego. Z jednej strony stabilizacja scen politycznych w województwach jest zjawi-skiem bardzo korzystnym, pozwala bowiem na sprawne i efektywne działanie oraz rozwój, z drugiej natomiast może stanowić pewne zagrożenie. Po pierwsze stabi-lizacja jest utrudnieniem dla osób, które dopiero starają się dołączyć do elitarnych kręgów, a po drugie stabilna i zarazem nieefektywna władza może doprowadzić do stagnacji w regionach. 19,3 19 42 26,8 30,3 17,3 29 22 28* 23,3 24,3 23,9 27 31 28,5* 31 Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Kujawsko-Pomorskie Lubuskie Wielkopolskie Lubelskie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie Łódzkie * bez kadencji 1998–2002 Mapka 1. Stabilizacja polityczna wśród radnych sejmików województw 1998–2014 – ogółem (w %) Źródło: opracowanie własne. W czasach kiedy władze samorządowe są wybierane w sposób demokratyczny, brak statyczności w elitach dowodzi jednak niemożności ich wyłonienia przez społeczności, które metodą prób i błędów starają się polepszyć swoją ogólną sytuację w środowiskach. Zauważalne jest, że regiony charakteryzujące się dużą zmiennością elit, a wręcz brakiem liderów, są zdecydowanie mniej konkurencyjne niż pozostałe. W najbliższym czasie stabilne pod względem politycznym regiony z pewnością nadal będą się dobrze rozwijać, co pozytywnie wpłynie na zamiesz-kujące w nich społeczności. 1/1 1/0 0/2 2/0 0/3 1/1 3/4 0/0 3/0* 1/1 1/2 4/0 1/1 2/1 4/0* 1/1 Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Kujawsko-Pomorskie Lubuskie Wielkopolskie Lubelskie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie Łódzkie X/Y X – trzy kadencje Y – cztery kadencje * bez kadencji 1998–2002 Mapka 2. Radni sejmików województw, którzy pełnią swoje funkcje kilka kadencji Źródło: opracowanie własne. W skali światowej literatura poruszająca problematykę elit politycznych ma już bardzo długą historię, w Polsce natomiast w zasadzie do początku lat dziewięć-dziesiątych XX wieku nie podejmowano raczej prób teoretycznego ich ujmowa-nia, nie formułowano także defi nicji, które mogłyby stanowić punkt wyjścia do dalszych dociekań. Transformacja ustrojowa spowodowała, że częściej zaczęto się zastanawiać nad zagadnieniami związanymi z elitami funkcjonującymi w sferze polityki, jednak największym zainteresowaniem nadal cieszyły się elity rządowe. Reforma administracyjna z 1998 roku, wprowadzenie Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa, a następnie przystąpienie Polski do Unii Europejskiej sprawiły, że więcej uwagi zaczęto poświęcać władzom samorządo-wym działającym w regionach. W literaturze pojawiły się opracowania, w których starano się przedstawić kryteria pozwalające na klasyfi kację elitarnych grup. Dziś mimo upływu czasu nadal nie ma zgody co do wspomnianych kwestii. Badacze odmiennie postrzegają sprawy przynależności do elitarnych kręgów, tworząc zróżnicowane i niejednorodne kryteria, a spór w wielu przypadkach dotyczy piastowania stanowisk. Dla części badaczy wyłącznie formalne sprawowanie mandatu, a nie rzeczywiste wywieranie wpływu na decyzje polityczne, nie jest przesłanką do kwalifi kowania takich osób do kręgów elit. W niniejszej publikacji jednak opowiadam się za odmiennym stanowiskiem z kilku powodów. Po pierw-sze, ocena rzeczywistego wywierania wpływu jest bardzo trudna, subiektywna i w wielu przypadkach może nie być prawidłowa. Wydaje się, że ocenę taką w ustroju demokratycznym wystawia elektorat, oddając swój głos w kolejnych głosowaniach. Po drugie, szerokie zakresy kompetencji i obowiązków, w które ustawodawca wyposażył samorządowców, nie pozwalają już na wyłącznie formalne sprawowanie mandatu. Brak zaangażowania z ich strony jest zwykle widoczny, kłopotliwy dla każdej ze stron i najczęściej prowadzi do utraty stanowiska czy to po zakończonej kadencji, czy też po odwołaniu w drodze referendum. Fakt, że w ostatnich latach pozycja regionów uległa wzmocnieniu i samorządow-cy coraz częściej traktują województwo jako docelowe miejsce realizacji własnych aspiracji, planów zawodowych, a nie jak było to jeszcze kilka lat wcześniej – je-dynie jako ścieżkę do kariery, sprawił, iż o mandaty niejednokrotnie ubiegają się ci sami kandydaci. Przeanalizowanie składu scen politycznych w poszczególnych regionach pokazało, że często najwyższe funkcje w samorządzie pełnią te same osoby, co świadczy o stabilności tych struktur. W niektórych województwach są one zmienne, bardzo zróżnicowane, a czasami niezwykle niestabilne, dlatego trudne, a czasami wręcz niemożliwe jest wyłonienie nawet pojedynczych reprezentantów regionalnych elit politycznych. Z jednej strony stabilizacja scen politycznych w województwach jest zjawiskiem bardzo korzystnym, pozwala bowiem na spójne i skuteczne działanie oraz rozwój, z drugiej natomiast może przeszkadzać w efektywnym zarządzaniu w jednostkach samorządu terytorialnego oraz stano-wić utrudnienie dla osób, które dopiero starają się dołączyć do elitarnych kręgów. Współcześnie, kiedy w Polsce władze samorządowe wybierane są w demokra-tycznych wyborach, brak szeroko rozumianej stabilizacji w elitach województw dowodzi jednak niemożności ich wyłonienia przez społeczności. Z przeprowadzo-nych analiz wynika, że pod względem stabilizacji partyjnej najbardziej ugruntowane są sceny województw: podkarpackiego, dolnośląskiego, lubuskiego, lubelskiego, zachodniopomorskiego i wielkopolskiego. Wyniki wyborów prezydentów miast wojewódzkich pokazują natomiast, że w województwach wielkopolskim, pomor-skim oraz śląpomor-skim władze wykonawcze nie zmieniły się od czterech kadencji. W Poznaniu z pewnością reprezentantem regionalnej elity politycznej jest obecny prezydent miasta – Ryszard Grobelny. Na Śląsku osobą cieszącą się powszechnym uznaniem jest Piotr Uszok – od 1998 roku prezydent Katowic. Pomorze z kolei to region, w którym decydującą rolę odgrywa Paweł Adamowicz – nieprzerwanie prezydent Gdańska od 1998 roku. Badanie list radnych sejmików województw dowiodło, że pod tym względem również można już mówić o początkach pewnego rodzaju statyczności. Biorąc pod uwagę dwie ostatnie kadencje, bezspornie najbardziej stabilne są województwa lubuskie oraz dolnośląskie. Szacując jednak stabilizację polityczną wśród radnych od roku 1998, można zauważyć, że sytuacja wygląda nieco inaczej. Liderem nadal pozostaje województwo lubuskie, choć podobny wynik procentowy występuje w województwach podlaskim, pomorskim, opolskim i w Małopolsce. Najmniej „stabilne personalnie” są regionalne elity polityczne na Górnym Śląsku oraz w województwie zachodniopomorskim. Oceniając liczbę radnych sprawujących mandat przez kilka kadencji, widać, że samorządowców trwale działających na szczeblu regionalnym jest niewielu. Bezspornie pod tym względem najlepiej wypada Małopolska, gdzie trzech radnych sprawowało lub nadal sprawuje swoje mandaty przez trzy kadencje (Kazimierz Barczyk, Marek Nawara, Elżbieta Zięba), a czterech nieprzerwanie pełni te funkcje od 1998 roku (Roman Ciepiela, Kazimierz Józef Czekaj, Marek Wojciech Lasota, Leszek Jan Zegzda). Na rzecz społeczności w województwie opolskim od czterech kadencji pracuje trzech samorządowców (Józef Śliwa, Ryszard Hubert Donitza oraz Bogusław Wierdak). W województwie lubelskim od 1998 roku mandaty radnych pełnią Henryk Dudziak oraz Jan Kowalik, a w lubuskim – Kazimierz Pańtak oraz Tadeusz Ardelli. Województwa pomorskie, kujawsko-pomorskie, podlaskie, łódzkie, świętokrzyskie oraz śląskie mają po jednym „stałym samorządowcu” (odpowied-nio: Mieczysław Struk, Lucyna Andrysiak, Mieczysław Bagiński, Mieczysław Teodorczyk, Sławomir Marczewski oraz Marian Gajda). W pozostałych regionach żaden z samorządowców nie pełni mandatu radnego nieprzerwanie od 1998 roku. Możliwość wyselekcjonowania osób, które niewątpliwie należą do regionalnej elity samorządowej oraz jej czołowych liderów, skłania do pewnych przemyśleń, a zarazem może być kluczem do odpowiedzi na wiele ważnych pytań, które postawiłam sobie przed rozpoczęciem pisania niniejszej książki. Niewątpliwie obecnie rządzącą elitę samorządową tworzą ludzie odznaczający się konkretnymi cechami charakteru oraz szczególnymi zaletami. Społeczeństwo najbardziej ceni osoby szczere, ambitne, obdarzone umiejętnościami negocjacyjnymi oraz odda-ne społecznościom regionalnym. Pozycja członków elit w bardzo dużej mierze zależy także od ich doświadczenia, kompetencji, znajomości problemów regionu oraz poparcia osób publicznych. Niezwykle ważne, a może nawet kluczowe dla samorządowców są umiejętności prowadzenia efektywnej gry politycznej. Na stabilność i umacnianie się regionów w Polsce mają wpływ nie tylko występujące w nich elity. Zjawisko to jest również rezultatem zmian społeczno--gospodarczych, które zachodzą w całej Europie. Za przykład mogą tu posłużyć Włochy czy Francja, która mimo że jest państwem scentralizowanym, to już w latach siedemdziesiątych rozpoczęła proces zmian struktury terytorialnej po-przez tworzenie i wzmacnianie regionów. Upodmiotowienie ponad 200 regionów w państwach Unii Europejskiej jest zjawiskiem powszechnym. Są to wspólnoty o znacznym potencjale ludnościowym i ekonomicznym, których rozwój determi-nuje wzrastająca rola ich stolic. Są wśród nich najbogatsze miasta świata, takie jak Londyn, Bruksela czy Paryż, ale również takie jak grecki Epir, gdzie średni dochód na głowę mieszkańca jest pięć razy niższy niż w stolicy Wielkiej Brytanii. W przyszłości z pewnością na znaczeniu nadal zyskiwać będą regiony, a zatem i samorządy województw oraz regionalne elity polityczne. Widoczne już od kilku lat zjawisko umacniania jest bardzo pozytywne, bowiem to właśnie władze regio-nalne w dużym stopniu wpływają na funkcjonowanie województw, kształtowanie ich tożsamości czy zarządzanie rozwojem i modernizacją. Ważne jest zatem, aby wzmacniać pozycję, możliwości oraz kompetencje radnych sejmików województw czy prezydentów miast. Wsparcie takie sprawi, że o mandaty samorządowców w regionach będzie się ubiegać jeszcze więcej kandydatów niż dotychczas, co z kolei umożliwi wyłonienie coraz lepszych działaczy. Wzmocnienie siły od-działywania radnych na podejmowanie decyzji o zasięgu regionalnym zachęci również do trwałego pozostawania w samorządowych strukturach, a stabilizacja ta przełoży się na rozwój regionalny, lokalny i krajowy. To, czy w najbliższym czasie regionalne sceny polityczne będą się stabilizowały, czy też nie, uzależnione będzie od decyzji wyborczych, które zapadną już w roku 2014. Wojew 199829,45 (19)17 (9)34,92 (25)8,06 (2) 20026,34 (2)15,01 (6)17,5 (8)27,73 (12)16,13 (6)7,49 (2) 20066,88 (3)37,05 (16)23,85 (10)6,41 (3)14,91 (4) 201012,34 (4)8,28 (1)30,41 (15)17,42 (7)22,2 (9) Kuja wsko-pomorskie 199826,57 (15)9,18 (4)43,71 (26)10,12 (5) 200210,84 (3)13,97 (6)18,44 (8)31,8 (13)12,10 (3) 200612,13 (4)25,56 (11)21,84 (8)7,79 (4)20,19 (6) 201017,35 (6)14,49 (5)33,81 (16)17,77 (6) Lubelskie 199833,78 (20)8,33 (2)28,08 (16)21,61 (12) 200219,81 (7)18,36 (7)21,84 (8)20,56 (9)8,47 (2) 200622,6 (8)15,93 (6)25,96 (11)6,57 (1)9,03 (4)12,03 (3) 201012,58 (4)23,12 (9)22,97 (9)28,38 (11) Wyniki głosowania w wyborach do sejmików województw 1998–2010 w podziale na województwa – w procentach (w nawiasie liczba mandatów) Lubuskie 199828,14 (14)15,6 (6)40,45 (22)11,73 (3) 20028,41 (2)12,9 (3)13,09 (4)42,9 (17)13,09 (4) 200610,24 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. ( Nr 78, poz. 483 ze zm.) Art. 146 Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. Rada Ministrów kieruje administracją rządową. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności: zapewnia wykonanie ustaw, wydaje rozporządzenia, koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, chroni interesy Skarbu Państwa, uchwala projekt budżetu państwa, kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu, zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej, określa organizację i tryb swojej pracy. Art. 148 Prezes Rady Ministrów: reprezentuje Radę Ministrów; kieruje pracami Rady Ministrów; wydaje rozporządzenia; zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania; koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów; sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach; jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 392 ze zm.). Ustawa o Radzie Ministrów kształtuje ogólne ramy kompetencji kontrolnych członków Rady Ministrów w administracji rządowej poprzez ujęcie nadzoru i kontroli ministra nad działalnością podporządkowanych organów, urzędów i jednostek (art. 34); nadzoru ministra nad działalnością urzędów centralnych (art. 35) i terenowych organów administracji (art. 7 ust. 4 pkt 2), a także możliwości tworzenia w ministerstwach w szczególności komórki: kontroli, skarg i wniosków, audytu wewnętrznego (art. 39 ust. 3 pkt 2). Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. Nr 185, poz. 1092) Ustawa o kontroli w administracji rządowej, obowiązująca od 1 stycznia 2012 r., jest pierwszym po 1989 r. aktem prawnym kompleksowo regulującym zasady i tryb prowadzenia kontroli przez organy administracji rządowej. Przyjęcie tej ustawy jest wyrazem podniesienia rangi kontroli instytucjonalnej w administracji rządowej, a określony w przepisach ustawy cel kontroli, jakim jest nie tylko usunięcie nieprawidłowości, ale również usprawnianie kontrolowanych zadań czy jednostek, stawia kontrolę w rzędzie istotnych narzędzi służących doskonaleniu funkcjonowania administracji. Ustawa, poprzez określenie jednolitych zasad i procedur, zgodnych z międzynarodowymi standardami w tym zakresie, porządkuje system kontroli w administracji rządowej. Wprowadza jeden, wspólny tryb prowadzenia kontroli, określa organy właściwe w sprawach kontroli, reguluje uprawnienia i obowiązki kontrolującego i kontrolowanego oraz sposób dokumentowania kontroli i jej wyników. Określona w ustawie procedura kontrolna w zakresie: sposobu dokumentowania wyników – wprowadza opracowanie jednego dokumentu łączącego w sobie elementy prezentacji ustalonego stanu faktycznego oraz oceny kontrolowanej działalności; ochrony osób informujących o nieprawidłowościach – wprowadza rozwiązanie umożliwiające zachowanie anonimowości osobom składającym wyjaśnienia; kontradyktoryjności procesu kontrolnego – przewiduje możliwość przekazywania projektu wystąpienia pokontrolnego byłemu kierownikowi jednostki kontrolowanej, odpowiedzialnemu za stwierdzone nieprawidłowości. Ustawa uregulowała kompetencje Prezesa Rady Ministrów do koordynacji działalności kontrolnej organów administracji rządowej, poprzez skonkretyzowanie w art. 8 uprawnień Prezesa Rady Ministrów w tym obszarze. Na podstawie art. 15 ust. 4 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.) Szef Służby Cywilnej może zwrócić się do Prezesa Rady Ministrów z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli w zakresie zadań wynikających z ustawy o służbie cywilnej. Kontrola ta od 1 stycznia 2012 r. przeprowadzana jest w trybie ustawy o kontroli w administracji rządowej. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tj. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.). Ustawa o finansach publicznych między innymi uregulowała kompetencje w zakresie: sprawowania przez dysponentów nadzoru i kontroli w częściach budżetowych (art. 175 ust. 1): nad całością gospodarki finansowej podległych im jednostek organizacyjnych, w tym nad dokonywaniem przez te jednostki wstępnej oceny celowości poniesionych wydatków oraz realizacją właściwych procedur; wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa; realizacji zadań finansowanych z budżetu państwa; efektywności i skuteczności realizacji planów w układzie zadaniowym na podstawie mierników stopnia realizacji celów. przedmiotu nadzoru i kontroli(art. 175 ust. 2): prawidłowość i terminowość pobierania dochodów; zgodność wydatków z planowanym przeznaczeniem; prawidłowość wykorzystania środków finansowych, w tym zakres zrealizowanych zadań; wysokość i terminy przekazywania dotacji; prawidłowość wykorzystania dotacji udzielonych z budżetu państwa, pod względem zgodności z przeznaczeniem oraz wysokości wykorzystanej dotacji a stopniem realizacji zadań przewidzianych do sfinansowania dotacją z budżetu państwa. kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych stanowiącej ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy (art. 68 – 71). audytu wewnętrznego, jako działalności niezależnej i obiektywnej, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze (art. 272 – 296). Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (tj. z 2017 r. poz. 2234 ze zm.). Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie kształtuje ogólne ramy kompetencji kontrolnych w administracji rządowej (w tym kryteria kontroli) na poziomie wojewódzkim poprzez ujęcie kontroli zadań z zakresu administracji rządowych realizowanych przez: jednostki samorządu terytorialnego, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej. (art. 3 organy rządowej administracji zespolonej w województwie w zakresie zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz wytycznych i poleceń Prezesa Rady Ministrów (art. 28 ust. 1 pkt 1); organy samorządu terytorialnego i inne podmioty, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej (art. 28 ust. 1 pkt 2); organy niezespolonej administracji rządowej działające w województwie w ramach wykonywania zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych – jednakże tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach (art. 28 ust. 2). Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tj. z 2018 r. poz. 1559) Ustawa o służbie cywilnej wskazuje kompetencje dyrektora generalnego, jako odpowiedzialnego za sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem kontroli i audytu wewnętrznego w urzędzie (art. 25 ust. 4 pkt 1 lit. h). Informacje o publikacji dokumentu Pierwsza publikacja: 16:13 Adam Nowakowski Wytwarzający/ Odpowiadający: Departament Kontroli i Nadzoru KPRM Pokaż historię zmian Tytuł Wersja Dane zmiany / publikacji Podstawy prawne 16:13 Adam Nowakowski Aby uzyskać archiwalną wersję należy skontaktować się z Redakcją BIP